Dźwięki mowy ludzkiej są wytwarzane i artykułowane tj. odpowiednio ukształtowane przez narządy mowy. W zależności od pełnionych funkcji dzieli się je na 3 zespoły:
- aparat oddechowy, który wytwarza prąd powietrza niezbędny do powstania dźwięków mowy,
- aparat fonacyjny, czyli krtań, w której powstaje dźwięk,
- aparat artykulacyjny, czyli tzw. nasada.
A.
W skład aparatu oddechowego wchodzą znajdujące się w klatce piersiowej:
- płuca,
- tchawica,
- oskrzela,
- oskrzeliki,
- przepona.
Płuca zbudowane są z pęcherzyków płucnych. Wychodzą z nich
oskrzeliki, które łączą się w
oskrzela, a te przechodzą w tchawicę.
Tchawica w swej górnej części jest zamknięta krtanią.
Przepona to elastyczny mięsień, który oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej.
B.
Zasadniczą częścią aparatu fonacyjnego jest
krtań, która w swej dolnej części łączy się z tchawicą, a w górnej z nasadą. Krtań składa się z 9 parzystych i nieparzystych chrząstek połączonych za pomocą wiązadeł i mięśni. Najważniejsze z nich to: chrząstka pierścieniowata, chrząstka tarczowata, chrząstka nagłośniowa.
C.
Do aparatu artykulacyjnego zalicza się
nasadę, czyli wszystkie narządy znajdujące się ponad krtanią. Składają sią na nie:
- jama nosowa
- jama ustna,
- gardło,
- zatoki przynosowe,
Narządy artykulacyjne znajdują się w jamie ustnej. Dzielimy je na:
1. narządy nieruchome:
a. zęby,
b. dziąsła,
c. podniebienie twarde,
2. narządy ruchome:
a. wargi ( górna i dolna)
b. język, w którym wyróżnia się:
- nasadę(korzeń)
- trzon,
- wierzchołek.
ze względu na funkcję artykulacyjną dzieli się na :
- czubek,
- przód,
- środek,
- tył,
c. podniebienie miękkie zakończone języczkiem i łukami.
